اثر براسینواستروئید بر تحمل ارقام گلرنگ به تنش خشکی در اردبیل

سابقه و هدف: گلرنگ سابقه طولانی کشت وکار در جهان دارد و به عنوان یک گیاه مقاوم به تنش شوری و خشکی مطرح است. تنش کم‌آبی یکی از مشکلات تولید فراورده‌های کشاورزی در بسیاری از نقاط دنیا به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک است. هدف از این پژوهش انتخاب رقم مناسب گلرنگ در شرایط دیم برای منطقه سردسیر و افزایش تحمل به تنش خشکی با توجه به مشکل کمبود آب در کشور می‌باشد. معرفی شاخص‌های فیزیولوژیک مرتبط با تحمل ارقام گلرنگ به کم‌آبی نقش مهمی در انتخاب ارقام متحمل دارد. از آنجا که دانه گلرنگ جزء دانه‌های روغنی سالم و مرغوب می‌باشد بنابراین گلرنگ برای این پژوهش انتخاب گردید. مواد و روش: به منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک گلرنگ بهاره در سال 1392 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی آبیاری پس از 80، 120 و 160 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A و عامل فرعی سه رقم گلرنگ بهاره (گلدشت، سینا و فرامان) و دو سطح تنظیم کننده رشد براسینواستروئید (شاهد و 7- 10مولار) بودند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که برهمکنش رقم و تنش کم‌آبی بر صفات کلروفیلa، bو کلروفیل کل (a+b)، فلورسانس حداقل و حداکثر، محتوای آب نسبی و کمبود آب اشباع ، پرولین، قند‌های محلول و پروتئین برگ معنی‌دار شد. در شرایط تنش شدید 160 (میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A) رقم فرامان دارای بیشترین میزان قند محلول، محتوای آب نسبی، کلروفیل a و کلروفیل کل بود، رقم سینا خاردار در کلروفیل b و کمبود آب اشباع بیشترین برتری داشت، و رقم گلدشت در پرولین، فلورسانس حداقل دارای بیشترین میزان بود. در سطح تنش 160 میلیمتر تبخیر فلورسانس حداکثر رقم گلدشت و فرامان در یک دامنه آماری قرار داشتند و بیشتر از رقم سینا خاردار بودند، و در پروتئین محلول برگ رقم سینا خاردار با فرامان در یک دامنه آماری بیشتر از رقم گلدشت قرار گرفتند. اثرات ساده تیمار تنش خشکی، رقم و براسینواستروئید در همه صفات معنی دار بود. اثرات ساده تنش خشکی نشان داد که با افزایش تنش کم‌آبی بر میزان پرولین، قند‌های محلول برگ، کمبود آب اشباع ، فلورسانس حداقل و حداکثر افزوده شد و در مقابل از میزان کلروفیل a ,b، کلروفیل کل، محتوای آب نسبی، حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستمII و پروتئین محلول برگ کاسته شد. استفاده از براسینواستروئید موجب افزایش معنی-دار کلروفیل a ,b، کلروفیل کل، محتوای آب نسبی، حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستمII، پرولین و پروتئین محلول برگ شد ولی صفات قند محلول، کمبود آب اشباع و فلورسانس حداقل و حداکثر کاهش داد. نتیجه‌گیری: چنین نتیجه گیری می‌شود که در منطقه سردسیر اردبیل در شرایط دیم رقم فرامان نسبت به رقم گلدشت رشد بهتری در شرایط تنش خشکی دارد و رقم سینا خاردار مناسب کشت در منطقه اردبیل نیست. همچنین مصرف براسینواستروئید باعث افزایش تداوم جذب آب و رشد گیاه در شرایط تنش خشکی شد.